Column: PAS-melders zijn door BBB, NSC, VVD en PVV nog te redden

Een bijzonder moment deze week. Diederik Samson van de PvdA besteeg afgelopen week het podium bij een LTO Noord ledendag. Als grondlegger van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) zag hij maar één oplossing: bedrijven laten stoppen. Precies dezelfde oplossing kwam de afgelopen jaren uit het ministerie van LVVN. Beter gezegd, alleen bedrijfsbeëindiging kwam als oplossing uit het ministerie. En omdat nog niet alle PAS-melders gestopt zijn, stuurde minister Wiersma een uitstelbrief. Ze heeft nog drie jaar extra nodig om PAS-melders te legaliseren. Ik geloof daar niet in.

De Tweede Kamer ook niet. NSC en VVD waren super kritisch, mede omdat er geen andere aanpak werd aangekondigd. Formeel wel, want in plaats van een generieke aanpak wil Wiersma nu naar een individuele aanpak. Nu weet je het in Den Haag nooit, dus wie weet komt er achter de schermen een deal en komt er toch een meerderheid voor verlenging van het legalisatieprogramma. De vraag is dan wel voor wie dit een goede oplossing is. Ik kom alleen maar bij het ministerie zelf uit, want die kopen extra tijd voor een wettelijke opdracht. Voor PAS-melders is het in ieder geval geen oplossing. Dat maakte Wiersma min of meer zelf ook duidelijk in een toch wel pijnlijk interview met Rutger van Castricum van de Hofbar.

Pijnlijk interview

Van Castricum bevroeg Wiersma op de aangekondigde individuele maatwerkaanpak. Ze kwam uiteindelijk met een voorbeeld uit Friesland, waar ze destijds als gedeputeerde op bezoek was geweest. Die waren volgens haar blij met zo’n maatwerkoplossing. Grote kanttekening bij dit bedrijf is dat ze geen opvolger hebben en hun bedrijf willen beëindigen. Dat is uiteraard een prima ondernemersbeslissing en als er dan een aanpak komt vanuit het ministerie om nog met wat extra middelen dat goed en netjes te laten verlopen, dan snap ik die ondernemers. Maar dit is natuurlijk niet het voorbeeld waarmee de minister andere PAS-melders gerust stelt. Integendeel. Die horen hier een minister zeggen dat een individuele aanpak leidt tot bedrijfsbeëindiging. Boeren die buiten hun schuld om door slecht beleid van de overheid hun bedrijf kwijt raken, omdat diezelfde overheid zelf niet tot een oplossing in staat is. Dat is geen perspectief of ‘positief signaal’ zoals de minister het verwoord. Dat is een nachtmerrie.

Maatwerk aanpak

De individuele aanpak betekent om de keukentafel gaan zitten en maatwerk leveren. Alleen is dat de afgelopen jaren door provincies al grotendeels gedaan. Dat betekent geen nieuwe vergunning om het bedrijf zoals het nu is door te kunnen zetten, maar binnen de grenzen van de vergunning waar de PAS-melder op terugvalt een oplossing zoeken. Dat betekent vaak minder dieren houden en daar een compensatie voor krijgen. Ben je als PAS-melder bereid een grotere stap te zetten, door bijvoorbeeld te stoppen of over te schakelen naar akkerbouw, dan is er ook een oplossing. Dat laaghangende fruit is dus al geplukt. Die bedrijven zijn geen PAS-melder meer. Voor bedrijven die gewoon door willen en zitten te wachten op de vergunning die de minister verplicht is te leveren, is deze maatwerkaanpak dus geen oplossing. De ambtenaren van het rijk komen na 5,5 jaar niet verder dan opkoop aanbieden. Ik kan me goed voorstellen dat Wiersma daar ook niet blij van wordt, maar dan moet je schakelen.

Initiatiefnota

Toen de BBB nog niet in de regering zat kondigde BBB een initiatiefnota aan om de kritische depositiewaarde uit de wet te halen en te vervangen door de staat van de natuur. Ook stond in dat voorstel een rekenkundige ondergrens van 1 mol. Het gros van de PAS-melders zou door dat laatste kunnen worden gelegaliseerd. De grote vraag is, waarom gebeurt daar nu niets mee? Toen Ja21 en BBB met de initiatiefnota kwamen, moest de Universiteit van Amsterdam nog met haar onderzoek naar buiten komen over stikstofdepositie. Met dit onderzoek in de hand kwam Agractie met het voorstel om significantiestroken rondom stikstofgevoelige habitattypen te leggen van 250 tot 500 meter. Ook uit het onderzoek van Wouter de Heij blijkt dat na 500 meter stikstofdepositie vanuit stallen niet toe te rekenen is aan de stal. Waarom gebeurt daar nu niets mee?

Tweede Kamer aan zet

Misschien is het niet wat het ministerie van LVVN zelf wil horen, maar Wiersma zou dit toch moeten omarmen en aan moeten grijpen voor het aanpassen van wetgeving. Het levert houdbare vergunningen op, want als wetenschappers na 500 meter geen causaal verband kunnen aantonen, dan kan de MOB dat ook niet.

Als het ministerie zelf niet met deze voorstellen komt, dan kan de Tweede Kamer dat natuurlijk ook doen. Misschien een beetje raar als het gaat om een coalitiepartij met een eigen minister op het departement, maar BBB moet toch iets. Ik zou zeggen, zie het als hulp aan de minister. Bouw de initiatiefnota om naar een initiatiefwet samen met NSC, VVD en PVV. Breng die in stemming. Ook andere politieke partijen moeten van goede huize komen om tegen zo’n voorstel te zijn. Er ligt immers een wettelijke taak en de Tweede en Eerste Kamer zijn samen wetgever.

Juridische druk

Inmiddels neemt de druk toe, bijvoorbeeld vanuit provincies die PAS-melders willen legaliseren en wachten op het Rijk. Gelderland vraagt bijvoorbeeld om mogelijkheden om via intern salderen tot een rechtsgeldige vergunning te komen. Ook vanuit boeren neemt de druk toe. Juridische druk. Agractie kondigde al aan dat ze juridische stappen overwegen, wanneer de minister in gebreke blijft. Ik kan me voorstellen dat PAS-melders dat zelf ook gaan doen. Boeren die door willen moeten een rechtsgeldige vergunning krijgen. Niet een ruime compensatie om ze te laten stoppen, zoals de minister nu aanbiedt.