Column: A15-uitspraak vraagt om taskforce PAS-melders

De uitspraak van de Raad van State draait om het doortrekken van de snelweg A15 naar de A12. De snelweg doorkruist daarbij Natura 2000-gebied. Om de snelweg mogelijk te maken, werden van zes landbouwbedrijven de stikstofrechten opgekocht, zodat er extern kan worden gesaldeerd. Het ministerie wist na extra onderzoek aan te tonen dat er door dit project minder stikstofdepositie plaatsvindt en dat de stikstofdepositie tot 2030 blijft dalen.

Samen met de maatregelen die in de beheerplannen van de provincie zijn opgenomen, biedt dat voor de Raad van State voldoende zekerheid dat het goedkomt met de natuur. Daarmee zegt de hoogste rechter dat stikstofruimte die wordt vrijgespeeld niet als eerste ten goede moet komen aan de natuur, het zogeheten additionaliteitsbeginsel. Vergunningverlening kan dus doorgaan, ook als de berekende stikstofdepositie nog niet onder de kritische depositiewaarde zit.

PAS-melders

De vraag is nu of dit voor boeren en specifiek de PAS-melders ook mogelijkheden biedt. Daar lijkt het wel op, maar dan moeten het ministerie en de provincies samen wel alles uit de kast trekken. Op basis van de opkoopregelingen en aangescherpte mestwetgeving daalt de stikstofuitstoot van veebedrijven, waardoor ook de berekende depositie via Aerius daalt. Op basis daarvan kan het ministerie de puzzel leggen voor welke PAS-melders er ruimte beschikbaar komt. De Habitatrichtlijn vraagt om dit per Natura 2000-gebied te bekijken, dus voor iedere PAS-melder moet dat gaan worden uitgerekend.

PAS-melders zijn daarbij dus wel afhankelijk van veehouders in hun omgeving die stoppen. En dan het liefst bedrijven die volgens Aerius een grotere depositie veroorzaken op Natura 2000-gebieden dan ze zelf hebben. Zitten er geen stoppers op gunstige locaties, dan biedt deze uitspraak nog geen mogelijke oplossing.

Natuurdoelanalyses

Ik schrijf mogelijk, omdat er ook nog moet worden gekeken naar de natuurkwaliteit en beheerplannen per gebied. De provincie moet op basis van de maatregelen die daarin staan aantonen dat het goed komt met de natuur. De vraag is of dat kan, want de A15-zaak speelde vóór de introductie van de natuurdoelanalyses. Advocaat Heino Witbreuk meldde dat deze analyses bij nieuwe rechtszaken worden meegewogen. Omdat die analyses in feite alleen maar opschrijven wat al bekend is, gaat er toch een juridische werking vanuit, omdat het een soort standaard is en provincies daarop acteren. Noord-Brabant stopte op basis daarvan bijvoorbeeld de vergunningverlening.

Juiste drukfactoren

Wat ook nog niet helemaal duidelijk is, is hoe het werkt bij gebieden als de Veluwe. Het doortrekken van de A15 gaat door het rivierengebied. Daar gaat het qua natuur redelijk goed mee en er is minder stikstofgevoelige natuur. Op de Veluwe is bijna alles stikstofgevoelig, en de natuur staat er in die gebieden volgens de rapportages niet goed voor. In de natuurdoelanalyse van de Veluwe staat bijvoorbeeld als eerste punt van zorg de ‘voortgaande zeer hoge stikstofdepositie’. Maar dat is gekeken door de stikstofbril van ecologen. Droge heide in andere Natura 2000-gebieden doen het wel goed, met eenzelfde berekende achtergronddepositie. Dus op de Veluwe speelt iets anders, zeer waarschijnlijk verdroging. Maar wegzijging van grondwater naar Flevoland, aanplant van naaldbossen en de toegenomen drinkwaterwinning spelen volgens de natuurdoelanalyse alleen maar een rol bij drooggevallen beken. Dat is vreemd.

Taskforce PAS-melders

Omdat provincies bij vergunningverlening van PAS-melders volgens deze A15-uitspraak de goede onderbouwing moeten leveren, kunnen ze de overschatting van de stikstofdrukfactor in het beleid bijstellen. Omdat er helaas op provinciehuizen ook al twintig jaar door de stikstofbril wordt gekeken, is mijn advies om hier een landelijke taskforce voor op te zetten onder regie van het ministerie van LNVV met de provincies. En dan met deskundigen die niet aan de basis stonden van het huidige beleid. Zo vergroot de rijksoverheid de kans om de wettelijke verplichting tot legalisatie voor elkaar krijgen.