Mooie oogst Regiodeal Natuurinclusieve landbouw Noord-Nederland: ‘Boer en natuur is vaak al een samenspel’

In deelsessies werden een aantal van de meer dan negentig projecten, activiteiten en experimenten met natuurinclusieve landbouw toegelicht. Dat varieerde van eenjarige experimenten met een ander gewas tot langjarige proeven met een breder, ruimer bouwplan of tot het ontwerpen van bedrijfssystemen voor de melkveehouderij. Van aandacht voor de korte keten, bomen en heggen en kansen voor natuur tot sturen op doelen via kritische prestatie-indicatoren (KPI’s).

Doelsturing met KPI’s

Doelsturing op basis van KPI’s bleek ook een rode draad binnen het gezamenlijke ochtendprogramma met verschillende sessies. Bestuurders van de drie noordelijke provincies gaven aan dat er door de boerenexperimenten extra instrumenten voor in de ‘gereedschapskist’ zijn ontwikkeld. De Friese gedeputeerde Abel Kooistra (BBB) weet dat boeren best veel kunnen en willen op dit vlak. „Maar we zien die ruimte niet terug in het landelijke beleid.” Daarbij gaf hij ook het woord ‘boerinclusief’ liever te hanteren dan ‘natuurinclusief’. „Want boer en natuur, dat is vaak al een samenspel.”

Zijn collega-gedeputeerde Henk Emmens (BBB) uit Groningen sprak ook duidelijke taal. „Hoe dichter je bij de boerenkeukentafel komt des te beter de kennisdeling. Hoe hoger de organisaties en kantoren in des te groter de polarisatie.” Wel gaf hij aan blij te zijn met het feit dat de Regidoeal op dit vlak wel voor wederzijds inzicht en verbeteringen heeft gezorgd.

Jisse Otter, BBB-gedeputeerde in Drenthe, was blij dat er bij alle projecten duidelijk oog was van alle betrokkenen voor het verdienmodel van de boeren. De wens om de regie meer naar het veld te brengen viel ook in de smaak bij aanwezigen. Wel met een opmerking uit de zaal: „Laat de politiek dan ook aangeven wanneer het goed genoeg is!”

Tijd om te oogsten

Marije Klever, voorzitter van BoerenNatuur, onderstreepte nadrukkelijk de rode draden van de bestuurders en de ervaringen binnen het project. „Het momentum is er, zeker nu het huidige kabinet heeft fors meer geld voor Agrarisch Landschap en Natuurbeheer heeft uitgetrokken.” Klever, thuis melkveehoudster, schetste dat BoerenNatuur daarmee eindelijk de wachtlijst van boeren die willen deelnemen kan wegwerken en dat er vanuit de ruim veertig collectieven op meer boerenerven concreet advies en hulp kan worden gegeven om aan de slag te gaan met vergroening en passende vergoedingen.

Kunst als inspiratie

Hoe kunst kan helpen bij het bepalen van een nieuw ontwikkelpad (de term die het LVVN-ministerie tegenwoordig bezigt in plaats van transitie, red.) kwam mooi naar voren in de presentatie kunstenares Trudy Oosterhuis.

Ze toonde bijzondere panelen, welke gemaakt waren van gebiedseigen producten – van oudsher of afkomstig uit de experimenten en pilots – uit de 8 Regiodeal-gebieden. „Het landschap is mijn atelier – de materialen die daar aanwezig zijn vormen het uitgangspunt van de werken die ik maak. Ik zoek naar het spanningsveld tussen organisch en geometrisch, heden en verleden, creëren en conserveren, cultuur en natuur, tussen mens en landschap”, lichtte de jonge kunstenares met akkerbouwroots uit Hornhuizen toe. „Ik hoop dat mijn werk boeren en beleidsmakers uitnodigt om dieper te kijken, en een nieuwe relatie aan te gaan met het landschap.”

Praktische tips

De praktische tips en ervaringen van drie boeren op het podium zorgde voor extra reuring. Anita Jongman, gehuld in een roze overall, vertelde vol vuur over het project OERmelk. Samen met een aantal collega’s nog gezondere melk en producten produceren, die bijdragen aan de gezondheid. „Gezond oud worden is echt een maatschappelijk thema. Als melkveehouders hebben we echt een kans om op dat gebied!”

Jappie Riedstra, boerend in het fraaie Unesco-gebied rondom het Drentse Veenhuizen, gaf twee tips om op het vlak van natuurinclusief en gebiedsprocessen verder te komen: gebruik de kennis van de oudere generatie over de natuur en vroegere landbouwteelten. Tip twee: om een gebiedsplan te maken en te laten slagen is er bij iedereen, ook boeren, bereidheid nodig om uit je eigen ‘bubbel’ te stappen.

Jan Woudstra, biologisch melkveehouder uit Menaldum vertelde enthousiast over zijn boerenexperiment met de aanleg van voederhagen. Het oogt goed en de koeien vreten er met smaak van. Binnenkort is er zelfs een heus NK hegvlechten op zijn erf. „Dat geeft ons weer de kans om de burger te laten zien en vertellen hoe boeren hun steentje bijdragen op het gebied van biodiversiteit.”

Geld benodigd voor ambities

Door veel aanwezigen werden er vragen gesteld over het vervolg van deze vijf jaar Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw Noord-Nederland. De toegevoegde waarde werd door de aanwezige bestuurders gedeeld. „Maar intenties vallen of staan met geld en dat is iets waar we binnen de provincies en landelijke politiek stevig over moeten hebben”, sloot gedeputeerde Henk Emmens de dag realistisch af.