Column: ‘Al die sproeiende boeren, dat kan nooit goed zijn’

' De boa’s wisten namelijk het verschil tussen zelf opgepompt bronwater en het gebruik van oppervlaktewater uit sloot en vaart niet. Het eerste mag (en moet ook wel op droge zandgronden), het tweede mag niet (meer) in steeds meer delen van het land.

Machtige boeren

De aanvaring in Stroe is illustratief voor de manier waarmee veel burgers en politici naar die sproeiende boeren kijken. 'Dat moet ten koste gaan van de grondwaterstand, zoveel water verspild over al die akkers en bouwlanden, dat kan nooit goed zijn', dat soort opmerkingen dus. Mix dat met oud nieuws over nitraat in het grondwater uit vroegere tijden met overbemesting, al is dat probleem, zeker op de zandgronden, nog niet volledig opgelost.

Ook in die mix het oude vooroordeel; waterschappen die op aandringen van die machtige boeren het in de winter gevallen water zo snel mogelijk moeten afvoeren zodat boeren in het voorjaar vlug aan de slag kunnen met hun zware trekkers. Ook dat beeld is verouderd. Diepe en rechte sloten worden al jaren verbreed en ondieper gemaakt, waterlopen kronkelen indien mogelijk, overal zijn of komen natuur- of landbouwbergingen om het vele water in de winter zo lang mogelijk in het gebied te houden. Dat is ook in het belang van de boer die de derde droge zomer op rij ziet naderen.

Oppervlaktewater staat los van grondwater (al is er uiteraard een langetermijnverband). Toch zorgt dat massale sproeien voor onrust bij onder meer deze boa’s in Barneveld. Zij dachten ongetwijfeld aan het dringende advies 'om tuintjes niet te besproeien met kostbaar drinkwater' dat we binnenkort mogen verwachten.

Betegelde tuintjes

Tijd voor wat cijfers. In 2016 werd zo’n kleine 1.000 miljoen kuub grondwater opgepompt. Daarvan hadden huishoudens ruim 800 miljoen kuub nodig en de landbouw rond 120 miljoen. Een flink verschil dus. Alleen, een miljoen burgers die het bad laten vollopen zie je niet, maar wel die sproei installaties bij een fietstochtje of wandeling op het mooie en rustige platteland. Dat wekt dus onrust, zeker in gebieden waar sloten en plassen droogvallen.

Onbekend is ook dat de landbouw pakweg tweederde deel van alle regen opvangt die op Nederlandse grond valt. Water dus dat vroeger of later het grondwater bereikt (om weer opgepompt te kunnen worden). Regen in bebouwde gebieden verdwijnt juist voor het grootste deel direct via het riool de Noordzee in. Zeker nu het mode is om elk tuintje te betegelen (makkelijk te onderhouden) ondanks alle oproepen van overheid en waterbedrijven om dat niet te doen.

Feitelijk vangt de landbouw dus veel meer water op dan er in droge tijden wordt opgepompt voor de eigen gewassen. Feitelijk is zelfs het meeste drink-, was- en badwater van de 17 miljoen Nederlanders, juist op dat boerenland begonnen aan de lange reis naar de kraan. Jaap van Wenum van LTO-Akkerbouw kwam de verbaasde verslaggeefster in Stroe even keurig uitleggen dat boeren geen verspillers, opmakers of misbruikers zijn maar juist zorgen dat er voor iedereen en alles genoeg grondwater is.

Wierdense veld

Hier ging het om het vooroordeel dat boeren al dat kostbare grondwater maar oppompen en rondsproeien, maar in het Twentse Natura 2000-gebied het Wierdense Veld is iets anders aan de hand. Daar moet het nog levende hoogveen, ruim honderd vierkante meter, weer gaan groeien. Dat kan met een hogere grondwaterstand. De kosten van zo’n herstelplan worden op een slordige 30 miljoen euro geschat. Garanties zijn er niet, zoals bij veel natuurplannen. Alleen, vlakbij dit natuurgebied liggen twee grote waterwinputten voor een flink deel van de Overijsselse bevolking.

De commissie onder leiding van LTO die de herstelplannen voor het hoogveen moest opstellen, heeft die opdracht eind vorig jaar teruggegeven aan de provincie (en het ministerie van LNV). Want eenvoudig gezegd, een hogere grondwaterstand voor dat hoogveen (met alle gevolgen van dien voor de boerenbedrijven rond het gebied) kan niet als je tegelijkertijd vlakbij miljoenen liters drinkwater wegpompt. Dus wordt het uiteindelijk kiezen voor natuur of voor drinkwater (maar natuurlijk zijn er eerst een heleboel nota’s, discussiestukken, onderzoeken en prietpraat nodig).

Vooroordelen

Die keuze is interessant omdat afgelopen jaren bij de keuze tussen de belangen van natuur en landbouw die landbouw meestal aan het kortste eind trok. Kijk maar naar de miljarden euro’s in de (lege) staatskas die LNV-minister Schouten wil uitgeven aan natuurherstel (inclusief uitkopen van agrarische bedrijven) en het geld dat voor verbetering van de sector kan worden gebruikt.

Misschien is niet alleen de beruchte stikstofdepositie maar juist het oppompen van grondwater wel een belangrijke factor bij de verdroging van veel natuurgebieden. Verdroging die volgens de deskundigen/belanghebbenden de schuld van de omliggende landbouw is. Vooroordelen en gebrek aan kennis zijn namelijk niet voorbehouden aan alleen boa’s in Stroe.