Column: Menselijke maat ontbreekt in stikstofbeleid

Minister Schouten kon nog steeds niet aangeven wanneer boeren met een PAS-melding weer over een goede vergunning kunnen beschikken. Sterker nog, de minister gaat bekende gevallen eerst nog een brief sturen met de vraag of ze nog steeds stikstof uitstoten, waarop PAS-melders moeten reageren of ze nog een bedrijf hebben die stikstof uitstoot.

Daarna begint pas het proces om te zoeken naar stikstofruimte die van andere stoppende boeren moet komen. Dat had natuurlijk veel eerder gemoeten, als het al nodig is. Het ministerie weet samen met de provincies precies welke boeren het betreft. De onduidelijkheid zit juist bij de industrie.

GroenLinks

Aan de vooravond, of beter gezegd nacht want het was eergisteren om 23.15 uur, stuurde de minister drie wijzingen door van haar eigen plannen om de stikstofproblematiek aan te pakken. Het zo laat toesturen van deze standpunten voor zo’n cruciaal debat is een diskwalificatie van het hoogste democratische orgaan dat we in Nederland hebben en de mensen die dit orgaan vertegenwoordigen. Ik ben het niet zo vaak eens met GroenLinks, maar dat Laura Bromet hier voor aanvang van het debat een punt van maakte, was volkomen terecht.

Resultaatverplichting

De inhoud van de brief was echter nog veel erger. De wijzingen kwamen voort uit het advies van de Commissie Remkes. De meest draconische maatregel is haar voornemen om het verlagen van de stikstofdepositie juridisch nog steviger vast te leggen door een resultaatverplichting op te nemen in de wet. Dat betekent dat nog strenger wordt vastgelegd dat de stikstofuitstoot over een lange periode omlaag moet.

Waarschijnlijk was het wisselgeld voor het CDA dat er meer geld gaat naar stalaanpassing en innovatie en minder naar de opkoopregeling, maar voor de middellange termijn betekent deze aanpassing dat het aantal boerenbedrijven fors terug gaat. We weten nu al dat we in veel gebieden nooit onder die kritische depositiewaarde gaan komen en dan zijn stalaanpassingen onvoldoende.

Onteigening

En dan waren er ook nog partijen die aandrongen op 'doorzettingsmacht', zoals dat zo mooi heet, om piekbelasters bij Natura 2000-gebieden desnoods te onteigenen. De minister ging daar nu nog niet in mee, maar als straks uit het continue monitoren van de stikstofuitstoot en depositie die het kabinet voorstaat blijkt dat het allemaal onvoldoende is om onder de kritische depositiewaarde te komen, dan is de resultaatverplichting de stok achter de deur om het beleid wel die kant op te draaien. De vrijblijvendheid gaat er dan vanaf.

Sociaal economische gevolgen

Diverse fracties vielen over de uitspraak van Baudet dat minister Schouten ‘de sluipmoordenaar van de agrarische sector’ was. Ik vond het meest stuitend hoe Schouten antwoordde op de vraag of dit kabinet ook naar de sociaal economische gevolgen had gekeken op het platteland. Binnen de Vogel- en Habitatrichtlijn kan daar rekening mee worden gehouden, zodat niet alles opgeofferd hoeft te worden voor natuurwensbeelden.

Ze ging er nauwelijks op in en stelde in een halve bijzin dat het in alle voorstellen was meegewogen. Daar moest Roelof Bisschop van de SGP het mee doen. En dus ook alle boeren die in onzekerheid zitten, omdat ze of nog niet over een goede vergunning beschikken of dicht bij een Natura 2000-gebied zitten.

Het ontbreken van het oog voor de menselijke maat zag ik trouwens terug bij de meeste partijen die deelnamen aan het debat. Alleen Baudet van Forum voor Democratie en Barry Madlener van de PVV raakten die onderwerpen aan. CDA, SP, GroenLinks en PvdA niet. Uitdragen dat je sociaal bent en er naar handelen zijn blijkbaar twee grootheden.

We zagen het eerder deze week, toen varkenshouders via de media moesten vernemen dat niet iedereen die zich had ingeschreven voor de stoppersregeling gehonoreerd kon worden. Er waren bedrijven bij die fouten hadden gemaakt, of niet aan de voorwaarden voldeden, maar die bedrijven weten zelf van niets. Die krijgen dat ergens in juli te horen, waardoor er ook in die gezinnen weer extra spanning ontstaat.

Boeren zijn mensen

Die boeren zijn mensen. Mensen van vlees en bloed. Mensen met emoties. Mensen met gevoelens. Mensen in een moeilijke situatie, want stoppen doe je niet zomaar. Daar gaat een heel traject aan vooraf. Het deed me denken aan hoe de overheid omgaat met de slachtoffers van de Belastingdienst die onterecht beticht werden van fraude maar nu maar geen genoegdoening krijgen.

Er lijkt in Den Haag geen maat meer te zijn voor normale menselijke omgangsvormen. Minister Schouten is daar helaas de verpersoonlijking van voor boeren. Iemand met een christelijke achtergrond, maar dat helemaal vergeten lijkt te zijn. Iemand die als een soort procesmanager zag dat haar desastreuse wet het makkelijk ging halen. Zich steeds beroepend op jurisprudentie, regelgeving en termen als ‘robuust’ die hoe vaker je ze gebruikt steeds minder lijken te zeggen. In plaats van inlevingsvermogen te tonen was haar houding kil en afstandelijk.

Ik snap best dat Nederland en dus minister Schouten iets voor de natuur moet doen. Maar dat mag in mijn ogen niet ten koste gaan van mensen. Dat verdienen onze boeren niet.