Column: Sjaak van der Tak in het hol van de leeuw

Met hetzelfde elan en vrolijkheid is hij nu aan zijn nieuwe functie als voorzitter van LTO Nederland begonnen. Hij beseft heel goed dat zijn agrarische ervaring in een atypische sector ligt; de glastuinbouw (voeding en sierteelt). Die tuinbouw wijkt op veel punten af van andere agrarische deelsectoren. Nergens is de schaalvergroting zo snel gegaan als hier. Nog steeds zijn het in de tuinbouw vooral familiebedrijven maar dan wel met 50 of 100 medewerkers.

Sectoren verschillen

Nergens is ook de internationalisering zo snel gegaan; de bloemenveiling Aalsmeer is een scharnierpunt voor de bloemenhandel wereldwijd. Nergens is ook de productie zo snel gegroeid. CBS-landbouweconoom Cor Pierik rekende voor mij eens uit dat een halve eeuw geleden mijn vader gemiddeld 8 kilo tomaten per vierkante meter kon plukken. Tegenwoordig ligt die productie rond de 85 kilo. Waarbij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen pakweg 10 procent van toen is, zo voegde hij daar aan toe. Zo’n enorme groei haalt natuurlijk geen enkele agrarische sector.

In de tuinbouw zijn ook veel andere problemen dan in de akkerbouw of veehouderij; de enorme investeringskosten van nieuwe technieken, de grote vraag naar goede medewerkers, de zorgen om energieprijzen bijvoorbeeld. Biodiversiteit, extensivering, kringloop, stikstof, dierenwelzijn, dat is voor de gemiddelde tuinder een ver-van-mijn-bedshow. Wel delen tuinders met hun boerencollega’s de zorgen om de beschikbare schaarse ruimte, de steeds grotere aantallen regels en vooral om goede afzetprijzen voor hun producten. Ook al omdat de coöperatieve groenteveiling (The Greenery) nooit het succes is geworden wat er eind vorige eeuw van werd verwacht.

Hol van de leeuw bezoeken

Van der Tak weet natuurlijk dat hij die andere agrarische sectoren amper kent en is dus flink aan het rondreizen gegaan. Gesprekken met Nieuwkoopse boeren over verleasen van stikstofrechten kun je nog praten op het eigen, veilige LTO-terrein noemen. Zijn recente werkbezoek aan enkele van de meest militante FDF-boeren, Rutger van Lier en Thijs Wieggers, mede-initiatiefnemers voor onder meer de blokkades van distributiecentra eind vorig jaar, is van een ander kaliber. Eerder sprak hij ook al in Brabant met FDF-voorman Mark van den Oever.

Dat soort bezoeken aan ‘het hol van de leeuw’ vergt lef maar toont zijn bereidheid om ook buiten LTO met boeren in gesprek te gaan. ‘Ik heb contact met iedereen, ik bezoek iedereen,’ vertelde hij Agrio-verslaggever Ruth van Schriek. Oftewel verbinding zoeken dus zoals dat tegenwoordig te pas en te onpas gebruikt wordt. Zo’n trekkeractie kan best nuttig zijn, al moet je wel even van te voren bellen als je bij een politicus als Rob Jetten van D66 of Normaal-voorman Bennie Jolink met wat trekkers of boeren op huisbezoek gaat, zo merkte Van der Tak nuchter op.

Positief

Zijn opstelling is een verademing voor iedereen die zich de moeizame verhouding tussen zijn LTO-voorganger Marc Calon met de grote trekkerdemonstraties in 2019 en 2020 nog herinnert. Die het beste omschreven kan worden; ik ben niet helemaal tegen maar ook niet helemaal voor.

Voorlopig is de start van de nieuwe LTO-voorman dus positief. Dat kan uiteraard komende maanden veranderen als de onderhandelingen met het CBL over FarmersFriendly vastlopen of als het gaat over de verdere uitwerking van de stikstofregels. Maar de eerste klap is een daalder waard natuurlijk.

Jaren geleden bezocht ik eens voor een reportage voor uitgeverij Agrio samen met een Overijsselse melkveehouder en varkenshouder een modern glastuinbouwbedrijf in IJsselmuiden. De twee boeren en de tuinder kenden elkaar niet maar waren zeer positief; op sommige gebieden zoals energie en vermarkting is veel van elkaar te leren. Sjaak van der Tak is daar nu druk mee bezig. En hij leert trekker rijden, zo werd in de Achterhoek duidelijk. Melken, klauwbekappen, eieren rapen, met een veldspuit aan de slag en aardappels poten of rooien volgen later.