Column: Fouten al sinds 2008 in Aerius

Maximale transparantie tijdens het formatieproces leverde deze week een interessant inkijkje in de onderhandelingen van de verschillende politieke partijen. D’66 had geen harde voorwaarden gesteld in de eerste ronde van de onderhandelingen over halvering van de veestapel. Blijkbaar is dat toch niet zo belangrijk. VVD wilde geen doel stellen in dierenaantallen, maar ziet minder dieren wel als resultante van nieuw beleid. Omdat ik er nog steeds vanuit ga, ook na vannacht, dat die twee partijen samen het motorblok vormen van een nieuwe regering, geeft dat in ieder geval al wat inzicht. Interessant is natuurlijk wat het CDA gaat doen. De christendemocraten worden als onmisbaar gezien door zowel VVD als D’66. De vraag is hoe sterk ze zich zullen maken voor landbouw. De eerste tekenen zijn niet erg bemoedigend.

Derk Boswijk

Jacco Geurts, die door boeren is uitgeroepen tot beste Tweede Kamerlid voor de landbouw, heeft landbouw ingeruild voor het dossier luchtvaart en wegen. Een kersvers nieuw kamerlid krijgt nu landbouw. De 31-jarige Derk Boswijk was tien jaar lang zelfstandig bouwkundig ingenieur en werd daarna vastgoedbelegger. Politiek gezien deed hij ervaring op als statenlid en fractievoorzitter van het CDA in de Provincie Utrecht. In zijn hele CV komt het woord landbouw niet terug. Dat het CDA de ervaring van Geurts inruilt voor een groentje op zo’n cruciaal moment voor de landbouw geeft op zijn minst te denken.

Technische fouten

Landbouw met stikstof is nogal een dossier. En om de regering goed te kunnen controleren vereist dat nogal wat kennis. Neem bijvoorbeeld de antwoorden van minister Schouten op de vragen van de VVD’ers Mark Harbers en Helma Lodders naar aanleiding van de column 'Toevoegen leefgebieden Natura 2000 grote puinzooi'. De VVD wilde weten of stukjes natuur van slechts 13 vierkante meter de stikstofgevoelige status hebben gekregen, terwijl de ondergrens van stikstofgevoelige natuur ligt op 100 vierkante meter bij kruidenvegetaties en 1000 vierkante meter bij bossen. Dat blijkt inderdaad het geval, zo liet Schouten weten. Haar antwoord:

‘Inderdaad is afgelopen jaar geconstateerd dat er stukjes stikstofgevoelige natuur in AERIUS zijn opgenomen die zijn ontstaan als gevolg van technische fouten (namelijk: het niet volledig verwijderen van kaartvlakken waarvan was geconstateerd dat ze niet stikstofgevoelig zijn). Deze resterende snippers waren niet tijdig ontdekt voordat de huidige versie van AERIUS online kwam. De verwijdering zal bij de eerstvolgende versie van AERIUS plaatsvinden.’

Zoeken naar fouten?

De minister suggereert dat bij de laatste update van Aerius er in technische zin iets is fout gegaan en dat dat niet tijdig is ontdekt. Ik laat maar even in het midden of de overheid, het RIVM of Stichting Agrifacts de fouten opmerkte na de update. Het gaat mij om de drie woordjes ‘niet tijdig ontdekt’. Ik vraag me af hoeveel tijd de overheid nodig heeft om zoiets te ontdekken. Als je niet gaat zoeken ontdek je in ieder geval niets en daar lijkt het eerder op. Een voorbeeld.

Drents Friese Wold en Leggelderveld

Twee weken geleden nam ik een kijkje in het Natura 2000-gebied Drents Friese Wold en Leggelderveld. Ik sprak daar met varkenshouder Wim Bruggink die met zijn percelen grenst aan het Natura 2000-gebied. Hij kijkt al lang in Aerius en zag rond 2008 opeens een verandering. Op slechts enkele honderden meters van zijn stal was opeens een stikstofgevoelig hexagoon geplaatst en het bleek om het habitattype Droge heiden (H4030) te gaan. Toen hij ging kijken bleken er een paar heideplantjes te staan. Ik ging nu dus met hem mee om ook poolshoogte te nemen. Een boer die last heeft van natuur kan natuurlijk door een andere bril naar de werkelijkheid kijken. Aangezien ik zelf in het bezit ben van een afgeronde natuuropleiding en het op naam brengen van planten een onderdeel van mijn studie was, wilde ik zelf vaststellen hoe het zat.

15 plantjes

Op een strookje grond langs een bosrand van ongeveer tien meter lang en twee meter breed ontdekte ik ongeveer 15 heideplantjes. In de profielschets die de overheid hanteert voor dit habitattype staat ‘ze worden gedomineerd door struikhei’. Op die 20 vierkante meter was daar al geen sprake van en dan heb ik het nog niet over de ondergrens van 100 vierkante meter. En in Aerius valt deze 20 vierkante meter met een paar plantjes heide ook nog eens onder twee hexagonen, dus twee hectare stikstofgevoeligheid. Dus 15 plantjes zorgen in de berekeningen voor wegenbouw, industrie en landbouw sinds 2008 voor twee hectare stikstofgevoeligheid. Saillant detail is dat die grond een paar jaar eerder nog gewoon landbouwgrond was. Dus die heide is daar ondanks de hoge stikstofdepositie vanzelf ontstaan.

Help Aerius opschonen

Het is maar één voorbeeld. De provincies zijn momenteel bezig om al die fouten in kaart te brengen. Daar zullen technische kaartvlakken tussen zitten, maar bovenstaand voorbeeld vraagt ook om een grondigere analyse. Dat zou eigenlijk in politiek Den Haag op tafel moeten liggen in plaats van de vraag hoeveel dieren we in Nederland nog willen. Eerst moet de basis op orde zijn. Daarna zou de politiek pas moeten kijken wat er nodig is om doelstellingen te halen. Met die basis op orde brengen kan iedereen helpen. Kijk zelf eens in Aerius en vergelijk dat met de werkelijkheid. Klopt het niet, geef dat dan aan bij de provincie. Dan schonen we Aerius samen met de overheid in één keer goed op.