Analyse: Ongevallen tijdens oogst alleen te voorkomen met keiharde afspraken

Omdat er iets vastzat in de wagenrooier zette de man de machine stil en klom er op. De medewerker was zich duidelijk terdege bewust van de gevaren van een draaiende rooimachine. Toch ging het mis. Dit kwam doordat de akkerbouwer die op dat moment ter plaatse kwam, zag dat de frontloofklapper nog aan stond en besloot deze uit te zetten. Hij drukte hierbij echter op de verkeerde knop, waardoor de rooier weer ging draaien, zo is te lezen in een appje van iemand die dichtbij de betreffende akkerbouwer staat. De medewerker werd hierop gegrepen door de machine. De boer reageerde zeer snel door de rooier weer uit te zetten. De medewerker heeft het ongeval gelukkig overleefd. De teler wilde helpen maar maakte een bijna fatale vergissing. Ondanks de relatief goede afloop is duidelijk dat er in deze zaak alleen maar verliezers zijn.

Helaas gebeurt het ieder jaar weer dat akkerbouwers worden gegrepen door een machine tijdens de oogst. Hoe kun je het risico op dit soort ongevallen verkleinen? Vaak speelt de tijdsdruk een grote rol, zeker als het oogstseizoen al wat verder is gevorderd en de (weers-)omstandigheden niet meer optimaal zijn.

2021: zeker 7 dodelijke ongevallen

Dit jaar zijn bij het Stigas 7 dodelijke ongevallen bekend in de agrarische sector. De organisatie baseert zich voor deze cijfers op berichten uit de media. Het werkelijke aantal zou dus hoger kunnen liggen, aldus Peter Tamsma, manager preventieadvies bij Stigas.

Als oorzaak van ongevallen met dodelijke afloop staan rijdende machines met stip op nummer 1. De categorie rijdende machines is breed, variërend van het af en weer op een rijdende trekker stappen tot gegrepen worden tot een oogstmachine. De grootste pieken in ongevallen liggen in de maanden april/mei en september/oktober, de drukste periodes in de akkerbouw.

Iedereen die met machines werkt, weet wat de gevaren zijn. Toch lijkt dat besef op de achtergrond te raken, en daar schuilt het gevaar, zegt Tamsma. Zeker als de werkdruk hoog ligt, zoals tijdens de oogst. „Als de machine voortdurend vastloopt op bijvoorbeeld loofresten en je moet er voortdurend bij om de onderdelen weer vrij te trekken, zet je de eerste drie keer de machine uit. Bij de vierde keer denk je ‘het gaat wel goed’. En dan gaat het mis.” Zijn boodschap: „Ook al loopt de machine honderd keer vast, zet ‘m altijd uit.”

Scherpheid zakt weg

Als er een ongeval gebeurt met een rooimachine, zeker als er sprake is van een dodelijke afloop, staat iedereen weer even op scherp, is de ervaring van Tamsma. „Maar na verloop van tijd zakt die scherpheid weer weg.”

Wij hebben de afspraak dat de trekker verboden gebied is als er iemand op de rooier staat, vertelt een akkerbouwer. „Overal van afblijven, is het credo, en dat kan alleen als er niemand in de trekker komt. Daar hebben we keiharde afspraken over gemaakt. Volgende stap is natuurlijk wel dat iedereen zich daar aan houdt.”