Vertrouw op vakmanschap en ondernemerschap

Toch lijkt het waarderen van en investeren in zo’n belangrijke sector niet meer vanzelfsprekend. En dat is raar. We worstelen immers met grote vraagstukken, waarin de agrarische sector een sleutelrol heeft. Vraagstukken rondom stikstof, klimaat en droogte. Alleen samen met onze boeren kunnen we deze vraagstukken aanpakken.

Dat vraagt om vertrouwen. Vertrouwen in elkaar. Én vertrouwen in het vakmanschap en ondernemerschap van boeren. Juist dat kan ons helpen in het vinden van oplossingen. Een overheid kan de doelen bedenken: waar willen we naar toe? Dat geldt zeker ook voor de landbouwtransitie. Hóe we dat doen, is aan agrarische ondernemers zelf. Gelderland heeft met bijna 9.000 boeren een gigantische hoeveelheid vakkennis in huis. Deze ondernemers leveren een belangrijke bijdrage aan onze Gelderse economie en aan het beheren van ons buitengebied. Nergens ter wereld produceren boeren zó veel, van zó hoge kwaliteit, met zó weinig gewasbeschermingsmiddelen en met een zó hoog dierenwelzijn als in Nederland. Ik kom tijdens werkbezoeken veel op het erf. De agrarisch ondernemers vertellen allemaal dat ze boer zijn geworden uit passie voor hun beroep, om ondernemer te kunnen zijn. Het zijn stuk voor stuk mensen die waardering en respect verdienen voor hun vakmanschap. Vaak denk ik dat we dat als samenleving best wat meer mogen laten zien. Vertrouw op dat vakmanschap, want boer zijn is een vak.

Verandering is noodzakelijk

Dat verandering noodzakelijk is, daar zijn we het over eens. Na de Tweede Wereldoorlog vroeg de samenleving om een grote voedselproductie en lage prijzen. Dat is gelukt, en hoe! Nederland is een van de welvarendste landen ter wereld. Maar de samenleving is veranderd en ons dichtbevolkte landje vraagt nu iets anders: een nieuwe balans tussen welvaart, omgeving en economie, met ruimte voor natuur, wonen en werken, mobiliteit en klimaat. Dat is zeker mogelijk! De boeren die ik spreek willen hier wel mee aan de slag. Maar dat kost tijd, want iets wat in meer dan 60 jaar is opgebouwd is niet van de ene op de andere dag verdwenen.

Wat is er nodig om stappen te maken? Volgens mij is dat niet ingewikkeld: heldere afspraken met de juiste voorwaarden, een lange termijnvisie op de agrarische sector en lange termijn afspraken. Tot die voorwaarden behoort toegang tot grond. Met een grondbank zou de overheid een steviger positie kunnen innemen op de grondmarkt en met pachtuitgifte ervoor zorgen, dat boeren grond kunnen blijven beheren. Een onderschat probleem is de mestregelgeving. Die zorgt voor een enorme administratieve last en komt de circulariteit niet ten goede. Nu voeren we organische mest af en brengen kunstmest naar binnen, wat ten koste gaat van een gezonde bodem. Dit vraagt om een omslag, zoals Gelderland al bewijst met de Kunstmestvrije Achterhoek.

Aanknopingspunten

Het nieuwe regeerakkoord biedt aanknopingspunten. Ik zie ondersteuning van de transitie. De landbouwtransitie vraagt om maatwerk per gebied, per soort landbouwbedrijf. Het nieuwe regeerakkoord helpt daarbij. Bijvoorbeeld met een grondbank, of met oplossingen voor PAS-melders. Dat PAS-vraagstuk moet zo snel mogelijk worden opgelost, want je kunt niet praten over de toekomst als het verleden niet goed is afgesloten. Dan is er nog het idee van de landschapsgrond. Ook daar zie ik kansen: landschapsgrond zorgt voor een relatie tussen de kosten van de grond en opbrengend vermogen.

Twee jaar geleden, oktober 2019, stond het Marktplein voor de deur van het provinciehuis in Arnhem vol trekkers. U was boos. Want in het vinden van een oplossing voor grote vraagstukken, zoals stikstof, droogte en klimaat, mag het niet zo zijn dat alléén naar de agrarische sector wordt gekeken voor een oplossing. Op dat Marktplein hebben wij wat met elkaar afgesproken: kom met perspectief en met duidelijkheid. Daar hebben we afgelopen twee jaar hard aan gewerkt. Ondernemers hebben zekerheid nodig. Maar er is meer nodig. Ik zie veel in het sluiten van een landbouwakkoord. Een landbouwakkoord met het Rijk biedt perspectief: wat willen we met de landbouw in Nederland: waar is ruimte voor ontwikkeling, en waar niet? Ik wil graag helpen die duidelijkheid voor onze provincie te creëren. Door op basis van het akkoord in gebiedsgerichte processen samen met boeren, overheden, agribusiness en belangenorganisaties duidelijkheid te scheppen over de doelen. Vanuit een integrale benadering: èn stikstof, èn fijnstof, èn natuur, èn CO₂, etc. Dat geeft ook duidelijkheid over welke investeringen van de boer worden gevraagd in de komende 20 jaar. Zo kan een landbouwakkoord helpen bij dat broodnodige wederzijds vertrouwen én het vertrouwen in vakmanschap. Zodat we kunnen blijven genieten van een mooi Gelderland met natuur, agrarische landerijen, landgoederen en kastelen.

Peter Drenth.