Column: Niet vrijblijvend

Als het om supermarkten en de verwerkende industrie gaat kan ik wel een beeld schetsen bij wat het kabinet hier zou kunnen doen. Denk hierbij aan het zorgen dat verduurzaming ook in de prijs van de producten terugkomt en ook echt beloond gaat worden.

Grote invloed

Maar aan de andere kant van de keten hebben we ook te maken met partijen die een grote invloed hebben op de landbouw. Daar kan ik me maar moeilijk een voorstelling maken bij 'niet vrijblijvend betrekken'.

Laat ik nu even focussen op de melkveehouderij omdat ik daar het meeste van afweet en omdat daar grote veranderingen voor de deur staan. Hoe het regeerakkoord ook vertaald gaat worden in beleid, één ding is zeker: over 10 jaar hebben we minder melkkoeien dan nu, hoeveel minder daar verschillen de meningen over. Er zal dus een forse concurrentiestrijd ontstaan tussen de leveranciers van de melkveehouderij. Wie weet zijn marktaandeel te behouden en wie gaat er inleveren? Het is voor die toeleveranciers dan ook logisch om hun klanten te adviseren om te groeien in productie, omvang, en ga zo maar door. Dat betekent namelijk marktbehoud voor zichzelf.

De praktijk

Dat groeidenken zit er bij de gemiddelde vertegenwoordiger nog zo in dat ze vaak maar moeilijk te bewegen zijn om juist de andere kant op te denken. Wetende dat we gemiddeld in Nederland zullen moeten extensiveren, dan zijn dit toch logische vragen: hoe kan ik me daar als boer op voorbereiden en hoe kan ik daar als ondernemer op inspelen? Het antwoord op dit soort vragen gaat niet komen van de adviseur wiens grote belang is zoveel mogelijk omzet te halen per boerenbedrijf. Dit kom ik ook letterlijk tegen in de praktijk. Iedere keer als er een concurrerende veevoerleverancier bij ons op het erf staat krijg ik dezelfde boodschap te horen. 'Zullen we u even laten zien hoe we u kunnen helpen bij het verhogen van de productie per koe zodat u nog meer melk per kg fosfaat kunt leveren? En dat levert u ook nog geld op.'

Waarop ik standaard antwoord: „Dat hoef je mij niet te laten zien, want jullie rekenprogramma is zo opgebouwd dat dit inderdaad de uitkomst is." Of het mij in de praktijk ook lukt om dat programma na te bootsen is een heel andere vraag. Nog los van het feit of ik dat wel wil. Soms gaat het nog verder. Bij het maken van een bedrijfsplan voor een langere periode heb ik eens aan een adviseur gevraagd om ook een variant door te rekenen waarbij we niet uitgingen van meer koeien en een hogere productie. Maar juist uit zouden gaan van veel minder krachtvoer en kunstmest, met als gevolg een lagere productie maar ook lagere kosten.

Het antwoord wat ik kreeg was: 'ja maar dan moet ik allemaal aannames doen, ik heb daar geen concrete cijfers voor.' Dit terwijl het rekenprogramma dat de winst bij een hogere productie voorspeld toch ook vol aannames zit.

En nu?

Ik denk dan ook dat het 'niet vrijblijvend betrekken van de ketenpartijen' aan deze kant van de keten niet gaat werken. Gewoon vanuit welbegrepen eigenbelang kunnen we niet zomaar verwachten dat de leveranciers van de melkveehouderij hun klanten gaan adviseren om minder van hun producten af te nemen. We zouden onze coöperaties er nog wel op kunnen aanspreken, maar bij de particuliere industrie zie ik dat niet gebeuren.

Toch hebben we er als sector alle belang bij dat het gesprek over extensivering, grondgebondenheid, meer natuur en landschapsbeheer op alle bedrijven gevoerd gaat worden. Iedere boer in Nederland krijgt tenslotte met deze vraagstukken te maken. Soms denk ik wel eens: hadden we de productschappen en het landbouwschap maar niet bij het grofvuil gezet.

Ondersteuning

Deze instituten hadden we nu zo goed kunnen gebruiken om onafhankelijk advies te organiseren, sectorbreed, door de sector gedragen. Want dat is wat we volgens mij heel hard nodig hebben. Dat iedere boer terecht kan bij een onafhankelijke adviseur, die iedere ondernemer kan helpen en adviseren bij de zoektocht naar hoe het bedrijf zich de komende 10 jaar zou kunnen ontwikkelen. We weten dat er veel op ons afkomt als landbouw en we kunnen ook veel aan, maar we moeten daar wel de juiste ondersteuning bij krijgen.