Wijzigingen in stikstofplannen kabinet gaan landbouwpartijen niet ver genoeg
Zo voelt het CDA Agro-netwerk zich genoodzaakt om in een uitgebreid statement de brief ‘te vertalen naar heldere taal’, omdat de update van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) te wollig zou zijn. ‘Van der Wal krijgt van het CDA Agronetwerk een pluim voor het produceren van een onleesbare brief. Hoewel zeer cryptisch geformuleerd is het voor het Agro-netwerk wel duidelijk: het kabinetsbeleid is aangepast.’ Lees onder dit artikel in het kader de aanpassingen die volgens het CDA Agronetwerk zijn gedaan.
NAJK
Ook het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt ziet ‘openingen’ in de update van het NPLG, maar toen voorzitter Roy Meijer daarover een statement op de website zette, kreeg hij veel bezorgde telefoontjes van jonge boeren. ‘Ook ik maak me enorme zorgen over de toekomst van ons bedrijf en natuurlijk die van de sector’, schreef Meijer in een nieuwe verklaring. ‘Het enige wat NAJK heeft proberen te duiden, is dat enkel de overheid ons inziens beweegt in haar stikstofbeleid. Niet meer dan dat.’
Openingen ziet het NAJK onder meer op het gebied van de KDW. „In onze ogen stelt deze brief dat het NPLG het behalen van de KDW niet meer centraal stelt, maar moet kijken naar de staat van instandhouding, ongeacht of de KDW gehaald wordt of niet”, zegt Meijer. Ook lijkt volgens NAJK de stikstofkaart van tafel, hoopt NAJK dat PAS-melders sneller worden geholpen.
LTO
LTO Nederland houdt het in eerste instantie bij een korte reactie. ‘We willen de brief in alle rust bespreken met onze leden en bestuurders, op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Daarna zullen we met een verdiepte reactie komen’, schrijft LTO.
Voorlopig is het voor de belangenbehartiger niet voldoende om toch in gesprek te gaan met bemiddelaar Remkes. ‘Er moet gesproken kunnen worden over tijdspad, doel en middelen. Opnieuw herhalen we onze oproep om het daar in alle openheid wél over te kunnen hebben met een door de sector gedragen bemiddelaar zoals prof. dr. Elbert Dijkgraaf.’
Dat PAS-melders worden geholpen, ziet LTO eerder als zeer noodzakelijk dan een geste. ‘Na lang aandringen komt het kabinet onze kant op. Over de precieze invulling zijn nog vragen, maar dat is ook grotendeels in samenspraak met provincies.’ De KDW is volgens LTO nog niet van tafel, maar de ledenvereniging ziet wel ‘openingen’.
FDF
FDF ziet geen verbeteringen van het stikstofbeleid na het publiceren van de update. ‘Met deze brief van Van der Wal zullen de PAS-melders niet geholpen zijn omdat met het beschikbare bedrag hoogstens een honderdtal bedrijven van de in totaal 3500 PAS-melders van stikstof kunnen worden voorzien. De KDW’s blijven staan, en wat de aangekondigde Ecologische Autoriteit gaat doen voor wat betreft bodemanalyses of deugdelijke emissie- én depositiemetingen, is nog volstrekt onduidelijk. Ook de doelen blijven – terwijl de voorgenomen reductieversnelling volstrekt onrechtmatig is – ongewijzigd. Dat de provincie nu zelf iets mag bepalen, verandert die doelen niet. De eisen vanuit de landbouwsector zijn gerechtvaardigd en terecht: de doelen en de KDW van tafel. Eerder wordt er niet gepraat.’
Agractie
Ook Agractie vindt de update te mager. Voorman Bart Kemp laat in een video weten: „Achter de schermen is veel werk verricht. De KDW moet uit de stikstofwet, de PAS-melders en knelgevallen moeten zo snel mogelijk worden geholpen en er moet perspectief zijn. Het leek die kant op te gaan, maar het fundament blijft overeind. De KDW blijft overeind. We doen nadrukkelijk een oproep aan het CDA: ‘Trek de stekker eruit!’.”
NAV
De NAV (Nederlandse Akkerbouw Vakbond) ziet ook geen opening voor een gesprek. ‘De NAV ziet niks in een gesprek met Remkes zolang normen en tijdpad door het kabinet onbespreekbaar zijn verklaard. Een ingrijpende transitie verdient goede afwegingen, als overheid luisteren naar de officiële organen die je adviseren (SER, PBL), tijd en moeite doen om draagvlak te creëren, perspectief bieden voor de blijvers en een langjarig akkoord om rust te brengen. En wat ons betreft met de basis: boerenland in boerenhand!’
De aanpassingen volgens het CDA Agronetwerk
Aanpassing 1: Stikstofruimte voor legalisering pasmelders
Er wordt met 250 miljoen euro nu versneld geld beschikbaar gesteld om provincies in de gelegenheid te stellen ruimte te kopen van stoppende boeren en stoppende industriebedrijven. Latente ruimte wordt niet ingenomen. De versnelde toekenning van dit bedrag aan de provincies komt tegemoet aan de expliciete wens van provincies: de mogelijkheid tot maatwerk om zelf aan de slag te gaan met het legaliseren van melders, aangezien het Rijk daar niet in slaagt. Dit budget kunnen provincies gebruiken om voor melders stikstofrechten van stoppende boeren en van industriële bedrijven op te kopen en hen hiermee te legaliseren middels extern salderen. Het CDA heeft hiermee ervoor gezorgd dat versneld stikstofruimte op de kant gehaald wordt voor legalisatie van ondernemers die altijd te goeder trouw hebben gehandeld toen ze een PAS-melding deden.
Aanpassing 2: NNN-gebieden worden niet behandeld als Natura2000-gebieden
Wollig opgeschreven maar het staat er klip en klaar: Natuur Netwerk Nederland (NNN)-gebieden zijn geen Natura2000 en worden ook niet zo behandeld. In de brief van 15 juli wordt gesteld dat de te behalen doelstelling voortvloeiend uit de startnotitie van het NPLG niet geldt voor NNN-gebieden. In de startnotitie van het NPLG werd hier nog wel modelmatig meegerekend, maar dit is aangepast. “NNN-gebieden zijn geen onderdeel van de omgevingswaarden opgenomen in art. 1.12a Wet Natuurbescherming”, is de letterlijke aanpassing. Oftewel, NNN-gebieden worden niet behandeld als Natura2000-gebieden.
Aanpassing 3: de kaart is van tafel
De beruchte kaart met richtinggevende doelen is van tafel en de van bovenaf opgelegde reductiepercentages zijn dus ook niet langer van toepassing. Minister Van der Wal geeft in haar brief aan dat de kaart geen inzicht geeft op bedrijfsniveau: als individuele ondernemer hoef je je hier dus niets van aan te trekken. Dit geldt ook voor kredietverstrekkers.
Aanpassing 4: de KDW gaat uit de wet volgens het CDA Agronetwerk
Voor het eerst is door het kabinet opgeschreven dat de KDW naar de achtergrond verdwijnt. Politiek gezien is de KDW als uitgangspunt van het Nationaal Programma Landelijk Gebied (NPLG) op de helling gezet om herboren te worden ingezet als indicator: niets meer, niets minder. Deze aanpassing is overigens wel het meest cryptisch omschreven. Drie zaken uit de brief zijn van groot belang om uit te lichten:
o De motie Boswijk c.s.2 , waarin de regering verzocht wordt om in de gebiedsgerichte aanpak de instandhoudingsdoelen in plaats van de KDW centraal te stellen, wordt volledig omarmd door dit kabinet. Leden van het Agro-netwerk weten dat hiervoor hard is geknokt door het CDA. Aangezien het in sommige gebieden onmogelijk is om aan de KDW te voldoen, is het cruciaal dat er breder wordt gekeken naar de gunstige staat van instandhouding van natuur.
o De minister schrijft dat de KDW inderdaad een indicator is, en niet meer dan dat. De volgende passage uit de brief van 15 juli laat zien dat de gunstige staat van instandhouding gehaald kan worden of dichterbij kan worden gebracht ondanks dat de KDW in die gebieden niet wordt overschreden. “Met de natuurdoelanalyses, die worden getoetst door een onafhankelijke ecologische autoriteit, wordt breed gekeken naar wat er nodig is voor een gezonde en veerkrachtige natuur. Door in deze gebieden naast stikstofreductie in te zetten op aanvullende manieren van natuurherstel, waaronder beheermaatregelen, kan het brede doel van een gunstige staat van de instandhouding worden gehaald of dichterbij worden gebracht ondanks dat de KDW in die gebieden wordt overschreden.”
o De KDW is niet langer de enige indicator die de staat van instandhouding kan weergeven en deze moet dus als omgevingswaarde gebruikt worden. Dit inzicht gaat gebruikt worden bij de evaluatie van de KDW in huidige wet als omgevingswaarde om de goede staat van de natuur te bepalen. In de evaluatieparagraaf die te vinden is op pagina 13 van de brief, is zeer cryptisch te lezen dat het kabinet het proces van de evaluatie van de omgevingswaarde (lees: KDW) die nu in de wet staat, gelijktijdig te doen met de wetsaanpassing die nodig is om het NPLG in de wet te verankeren. Ook staat hier dat een omgevingswaarde inzake natuurherstel om te komen tot een goede staat van instandhouding, om meer gaat dan enkel stikstofmaatregelen en dus de KDW. Verder staat in de brief dat de onafhankelijke ecologische autoriteit die de goede staat van de natuur moet waarborgen, voor 1 oktober 2022 wordt ingesteld.
Aanpassing 5: versneld geld beschikbaar voor goede landbouwpraktijk
Er komt geld voor innovaties om stikstof te reduceren, er is geen taboe om via innovatie stikstof te reduceren en dat is goed nieuws. Provincies kunnen 504 miljoen euro versneld uitgeven aan plannen die zij hebben ingediend bij het Rijk. Op deze manier kunnen zij met sectorpartijen in de provincie gaan werken aan emissie-reducerende maatregelen, want de centen staan klaar. Het CDA Agronetwerk is verheugd dat innovatie gelijk staat aan de goede landbouwpraktijk, die een topbijdrage kan leveren aan het reduceren van stikstof. Nu de provincies geld ontvangen van het Rijk worden ze niet met lege zakken op pad gestuurd. Het CDA Agro-netwerk roept de agrarische sector en het ministerie van LNV dan ook op om in een convenant nadere afspraken te maken.
Aanpassing 6: alle sectoren reduceren emissies in gelijke mate
De motie van Grinwis en Boswijk, die uitspreekt dat elke sector zijn aandeel stikstof in gelijke mate reduceert, wordt met de brief van 15 juli opgenomen in staand beleid. Minister Van der Wal zal hierover in oktober 2022 op het matje komen in de Tweede Kamer, zodat de CDA-fractie erop kan toezien dat deze motie wordt uitgevoerd. (Nog) niet behaalde aanpassing: Tijdspad van 2030 naar 2035 De minister schrijft opnieuw in haar brief de ambitie te hebben het tijdspad voor het realiseren van de doelen te verkorten van 2035 naar 2030. Op dit punt verwacht het CDA Agro-netwerk een zeer kritische blik van de CDA-Eerste Kamerfractie. De juridische uitwerking van het NPLG is zeer complex en het Agro-netwerk ziet dat de doelstelling van 2030 niet haalbaar en uitvoerbaar is. Daarom verwachten wij dat de Eerste Kamerfractie van het CDA hiermee niet kan instemmen.
