Column: En nu?
Minister Van der Wal heeft net een volgende brief gestuurd waarin ze nadere duiding geeft aan het kaartje en de eerste brief. Deze duiding is echter zo vaag dat de mensen van het CDA agro-netwerk zich genoodzaakt zagen om de brief van de minister ook weer van een nadere duiding te voorzien. Ik reken mezelf maar even tot de mensen die best veel moeite willen doen om het allemaal goed te volgen, maar ook ik vraag me soms af waar we nu staan in deze hele toestand.
Ondertussen hebben vele landbouw partijen gezegd niet in te willen gaan op het aanbod van LNV om onder leiding van Johan Remkes weer in gesprek te gaan. Pas als Den Haag ook wil praten over de doelen en het tijdspad dan komt de landbouw weer aan tafel. Voor sommigen biedt de laatste brief van minister van der Wal een kleine opening om het gesprek met LNV op z’n minst weer te overwegen. Anderen zullen voorlopig nog wegblijven van de gesprekstafel omdat ze vermoeden dat er met niet praten nog meer te halen is dan met wel praten.
Patstelling
Zo gaan we er dus niet uitkomen met elkaar, het polderen in de polder is blijkbaar uitgewerkt of past niet meer bij deze tijd. Dit is trouwens iets wat we in de hele maatschappij zien. We roepen heel veel naar elkaar, maar we luisteren nog maar heel weinig naar elkaar. Terwijl je van luisteren juist zoveel kunt leren, want wat je zelf roept, dat wist je al. Ik moet regelmatig denken aan de woorden van Angela Merkel, die zei dat het compromis erg onderschat wordt. Eigenlijk zei ze dat het compromis de enige manier is om in een open maatschappij zoals wij die hebben samen te kunnen leven. We zijn allemaal erg verschillend, dus vraagt het samenleven van al die verschillende individuen dat we allemaal bereid zijn om compromissen te sluiten. Een andere manier om met elkaar samen te leven is er niet.
Als je dan kijkt naar de polarisatie die zich door de hele maatschappij aan het verspreiden is zakt de moed je soms in de schoenen. Zowel in de politiek als in het maatschappelijke veld heeft ruim 25 procent van de partijen geen enkel belang bij het compromis. Hun bestaansrecht is de verschillen te vergroten en te benadrukken. Dit doen ze dan ook veelvuldig terwijl je ze zelden tot nooit kunt betrappen op een oplossing waar een breed draagvlak voor mogelijk is. Het compromis is voor hun geen optie, in hun taal gebruik gaat het ook over winnen en verliezen. We moeten geen winnaars willen, we moeten geen verliezers willen, we moeten zoeken naar het juiste compromis dat aan zoveel mogelijk mensen of partijen recht doet. Dat gaat dus niet lukken in een gepolariseerd politiek speelveld. Maar ook niet in het gepolariseerde maatschappelijke speelveld.
Hoop
Is er dan geen hoop meer? Maar zeker is er hoop, als 25 procent te gepolariseerd is om tot goede compromissen te komen dan betekent dat ook dat 75 procent nog steeds bereid is om er wel samen uit te komen. We moeten alleen zorgen dat die 75 procent met elkaar in gesprek komt zonder de last van de gepolariseerden op hun schouders. De meeste boeren waar ik mee spreek zijn zich er terdege van bewust dat er grote veranderingen aan komen, zo niet nodig zijn in de landbouw. Hun grootste zorgen zijn of hun bedrijven in staat zijn die veranderingen door te voeren en daarna nog een toekomst hebben. De vele burgers waar ik mee spreek zien ook die noodzaak tot verandering en realiseren zich daarbij dat dit ook voor hun financiële consequenties heeft. Dat het ook van hun iets vraagt.
Kunnen we niet even los van al die vertegenwoordigende partijen, los van de polarisatie die juist door veel van die partijen aangewakkerd wordt, het gesprek aangaan? Gewoon van mens tot mens van boer tot consument, buurman tot buurvrouw, plattelandsbewoners tot stadsmens. Gewoon samen nadenken over de toekomst van het landelijkgebied, welke plek en rol de landbouw heeft in het landelijkgebied van 2030. Om dan samen de te kijken wat de landbouw dan nodig heeft om die nieuwe rol goed en toekomst bestendig op te pakken. Het is trouwens niet nieuw wat ik hier bepleit. Wat ik feitelijk beschrijf is een burgeberaad over de toekomst van het landelijkgebied met als uitkomst een mooi compromis waar de politiek geen nee meer tegen kan zeggen!
Alex Datema
