Noord-Nederlandse boeren én bestuurders proberen elkaar te vinden in Drachten

De toon werd in de Drachter stadsschouwburg De Lawei vrijdag direct gezet door Marijke Folkers. De boerin, voorzitter van de Agro Agenda Noord-Nederland, begon de ochtend met een emotioneel en goed onderbouwd betoog over waarom zij zeer waarschijnlijk gaat stoppen met agrarisch natuurbeheer.

Voorwaarden

,,Het gaat alleen nog over de voorwaarden en niet meer over het einddoel, een sterkere natuur”, zei de Veendamse pluimvee-, varkenshoudster én akkerbouwster. ,,Akkerranden moeten een bepaalde breedte hebben, we mogen er niet meer met de beregeningsinstallatie op en de maaidatum is een maand opgeschoven naar midden augustus. Dan zijn die distels die daar groeien allang uitgezaaid.”

Uitgerekend op een bijeenkomst die via de Regiodeal Natuurinclusieve Landbouw in Noord-Nederland bedoeld is als stimulans voor agrarische natuurcollectieven: ,,Wij overwegen te stoppen met het ANLB. Weg 25 hectare natuur, weg einddoel.”

Roerige tijd

Het was de slotsom van een inspirerende opening, die boeren in de zaal raakte. Over een overheid die met wet- en regelgeving niet meewerkt, maar wel van alles wil. De maatschappij die veel vraagt. ,,Het is een roerige tijd”, verwees ze naar een boerenprotest dat een dag eerder nog plaatsvond in dezelfde stad. ,,Dit soort bijeenkomsten zijn nodig om met elkaar in verbinding te komen, elkaar beter te leren en te begrijpen.”

Want de ochtend in Drachten was bedoeld voor zowel boeren als beleidsbepalers. En die waren ook komen opdagen. Boeren die agrarische collectieven aansturen bijvoorbeeld. Of zich bezig houden met de gebiedsgerichte aanpak. Zitting nemen in ‘katalysatorteams’ en er samen wat van proberen te maken. Omgaan met alle veranderingen die op boeren afkomen.

En dan de ambtenaren en bestuurders. De landbouwgedeputeerden van Friesland, Groningen én Drenthe zaten in de zaal. De hoogste minsterie van LNV-ambtenaar Jan-Kees Goet (secretaris-generaal) als speciale gast voor een vraaggesprek.

Omgekeerde vlaggen

Die laatste kreeg een vraag over de omgekeerde vlaggen die hij ongetwijfeld heeft moeten zien onderweg van Den Haag naar Drachten. ,,Ik ben boerenzoon, zoon van een melkveehouder en woon in de buurt van Stompwijk (ZH). Daar hangen die vlaggen ook”, was zijn voor de zaal enigszins onverwachte antwoord. ,,Het geeft de onrust en boosheid aan en dat raakt mij. Mijn vader voorziet mij regelmatig van goed bedoeld advies. Stuur maar door naar de minister zegt hij dan. We staan voor een grote opgave, het wordt een flinke klus om daar samen de schouders onder te zetten. Het landbouwakkoord wordt daarvoor ontzettend belangrijk.”

Dat landbouwakkoord wordt in februari of maart verwacht, als het aan het ministerie van LNV ligt. Goet vertelt daarmee niet iets nieuws. Klaas Fokkinga, landbouwgedeputeerde in Friesland, hoort het met enige zorg aan. ,,Houd de informatie vanuit Den Haag compact”, is zijn pleidooi. ,,Zorg dat alle opgaven worden opgepakt onder één paraplu.”

Verander de spelregels niet constant, boeren snakken naar duidelijkheid en perspectief. Kan een gebiedsgerichte aanpak daarin soelaas bieden? Ja, denkt de Drentse melkveehouder Albert van Burgsteden. Hij treedt ook op als gebiedsregisseur en vertelt tijdens een workshop over de do en don’ts van de gebiedsgerichte aanpak.

Verkiezingen

,,Het begint en eindigt met grond”, is hij duidelijk. En de overheid, die is niet altijd even betrouwbaar. Want er zijn iedere vier jaar weer nieuwe verkiezingen. Schotten tussen subsidies zijn lastig weg te nemen. ,,Maar ga met elkaar aan de gang en kijk hoever je kunt komen. Doe dat in gebieden waar de mensen elkaar goed kennen en weten wat ze aan elkaar hebben.”

Ook tijdens de workshop sijpelt de emotie vanaf het boerenerf door. Een boer die geraakt was door het verhaal van Folkers reageert. Waar moet hij de energie nog vandaan halen om deel te nemen aan een gebiedsproces. De workshop-leiders (naast Van Burgsteden ook Rik Eweg van Hogeschool Vanhall Larenstein en adviseur Titian Oterdoom) komen met een eenduidig antwoord. ,,Er moet bij de gesprekken juist ruimte zijn voor emotie. Spreek het uit, leg het op tafel. Alleen dan kunnen er stappen worden gezet.”

Verbinding

Dat overheden best mee willen werken, blijkt al uit een aantal pilots en initiatieven. Dat deze pilots soms in schoonheid sterven, is volgens de Friese bestuurder Fokkinga eeuwig zonde. Daar zal wat aan moeten gebeuren. Een gebiedsproject in Oldeboorn wordt daarvoor als voorbeeld gezien. Daar verdwenen de schotten tussen de subsidiestromen wél. Via De Regio Deal Natuurinclusieve Landbouw worden ook nog eens een aantal boeren in het zonnetje gezet met nominaties voor de Groene Pluim, een aanmoedigingsprijs gewonnen door Liesbeth de Haan van collectief Groningen West.

Emotie en scepsis, er was volop ruimte voor in Drachten. Maar ook om inspiratie op te doen. En met elkaar te netwerken, wat tijdens een uitgebreide lunch dan ook volop wordt gedaan. Gesprekken tussen bestuurders én boeren. De situatie blijft precair, maar Folkers krijgt haar gelijk. Er is een stukje verbinding tot stand gekomen met de Drachter Stadsschouwburg als neutrale plek.