Kabinet wil dwang toepassen als stikstofuitstoot binnen jaar niet fors lager is

Het kabinet omarmt het advies van Johan Remkes en wil snel aan de slag met de aanpak van piekbelasters. Dit zijn boeren en industriële bedrijven in de buurt van Natura 2000-gebieden. De exacte definitie van een piekbelaster is nog steeds niet bekend. Van der Wal wil in uiterlijk januari 2023 met criteria komen, waardoor een bedrijf kan zien of het een piekbelaster is.

De regering praat in de Kamerbrief over 2 á 3.000 piekbelasters. Dit is in elk geval een grotere groep dan de 500 á 600 die Johan Remkes in zijn rapport 'Wat wel kan' voorstelde. Daarmee denkt het Rijk op korte termijn stikstofruimte te kunnen verkrijgen voor natuurherstel, de legalisatie van PAS-melders en het op gang brengen van belangrijke projecten die nu stil liggen door de stikstofimpasse.

Eenmalige regeling

Voor een piekbelaster biedt het kabinet via één of meerdere gesprekken een aantal keuzes: innovatie, vergaand omschakelen/extensiveren of bedrijfsverplaatsing. Ook kunnen boeren nabij de beschermde natuurgebieden ervoor kiezen om te stoppen. Dit kan via een eenmalige en tijdelijke regeling. Deze is het best mogelijke aanbod. Met andere woorden: een betere regeling dan deze komt er niet. Over een percentage boven de marktwaarde wordt niet gesproken, eerder zou het om 120 procent van de waarde gaan.

Eenmalige stoppersregeling

Het kabinet werkt deze 'stoppersregeling' uit, met de naam LBV plus, en streeft ernaar om deze vanaf april 2023 open te stellen. De criteria voor boeren worden uiterlijk in januari 2023 duidelijk. Zo wordt duidelijk wie er in aanmerking komen voor deze regeling. Ook verschijnt er dan informatie over het proces.

Vrijwilligheid blijft het uitgangspunt van de gehele stikstofaanpak. Toch moet er wel resultaat geboekt worden. In het najaar van 2023 zal het kabinet gaan kijken of er aan de hand van de behaalde resultaten voldoende zicht is op het halen van de doelen. Zo niet, dan zal het kabinet 'met pijn in het hart' overgaan op de inzet van verplichtend instrumentarium voor een selecte groep piekbelasters.

PAS-melders

Het legaliseren van PAS-melders heeft veel prioriteit voor het kabinet. Om deze groep niet te laten vallen, stelt het kabinet 250 miljoen euro beschikbaar. Met dit geld kunnen provincies direct maatregelen nemen en maatwerk toepassen. Welke zijn niet bekend.

Als afzien van handhaving toch niet mogelijk is, komt het kabinet met een speciaal loket voor de geleden schade.

Regie houden

Over de rest van de stikstofruimte die vrij gaat komen bij de aanpak van de piekbelasters, wil het Rijk sterk de regie houden bij het extern salderen. Op deze manier moet voorkomen worden dat partijen met elkaar concurreren. De komende periode werkt het kabinet, samen met de provincies en betrokken sectoren, uit hoe dit recht in de praktijk zal worden vormgegeven, bijvoorbeeld via beleidsregels.

Daarnaast verkent het kabinet de wettelijke mogelijkheden om een voorkeursrecht te kunnen leggen op grond met een agrarische functie. Dit biedt het Rijk en de provincies de mogelijkheid om te sturen op het gebruik van de agrarische grond, geeft aan de voorkant regie in gebiedsprocessen en over keuzes in het landelijk gebied, bijvoorbeeld ten aanzien van extensivering, en biedt de mogelijkheid om speculatie tegen te gaan. Het kabinet onderzoekt of en op welke wijze de Omgevingswet (hoofdstuk grondeigendom) hiervoor zal worden aangepast. De mogelijkheid van bedrijfsopvolging zal niet worden beperkt.

Industrie

Het kabinet gaat niet alleen met piekbelasters uit de agrarische sector aan de slag. Ook bij de circa vijftig grootste piekbelasters uit de industrie wordt ingezet op het aanscherpen van de vergunningen en versnelde verduurzaming. Ook hiervoor moeten volgend jaar afsparken zijn gemaakt. Binnenkort komt het kabinet met de doelen voor andere sectoren, waaronder de industrie.

Vergunningverlening

In de stikstofbrief gaat het kabinet ook in op twee emmissiearme stalsystemen uit de melkveehouderij. Door gerechterlijke uitspraken is de werking hiervan in twijfel getrokken. Het kabinet constateert dat de RAV-factoren niet betrouwbaar genoeg zijn om op basis hiervan nieuwe natuurvergunningen voor emissiearme stalsystemen te kunnen verlenen. Boeren die zo'n systeem willen gebruiken, moeten een passende beoordeling laten uitvoeren. Hiermee kunnen ze kijken of zij een natuurvergunning kunnen krijgen.

In overleg met de provincies en de sectorpartijen wordt de bestaande passende beoordeling aangepast. Voor natuurvergunningen die al zijn verleend en waarbij het niet meer mogelijk is om bezwaar of beroep in te stellen, heeft dit voornemen van het kabinet geen gevolgen.

Omdat het behalen van de doelen op het gebied van natuur, klimaat of water belangrijk is voor het kabinet, wil het samen met de sector en provincies kijken hoe het aanvraagproces van een vergunning vereenvoudigd kan worden.