‘Onderzoek onder ware bodemcondities in Mesokosmos Outdoorlab’
„We hebben gekeken aan welk soort kennis en daarbij behorend bodemonderzoek behoefte is en kwamen hierop uit”, zegt lector Duurzaam Bodembeheer Emiel Elferink van Van Hall Larenstein. Op de bedrijvencampus in Oosterwolde pakken ze het gelijk groots aan. Vergelijkbare opstellingen zijn er bijvoorbeeld in Frankrijk en de Verenigde Staten, maar daar staan er veel minder opgesteld.
De onderzoekers van Van Hall Larenstein en studenten van andere HBO’s en MBO’s hebben geholpen bij het ontwerpen en realiseren van het Mesokosmos Outdoorlab. Er staan bovengronds cilindervormige bodemprofielen opgesteld met een doorsnede en een hoogte van een meter. Die zijn van buiten goed geïsoleerd en ze zijn uitgerust met sensoren om metingen te doen aan bodemwaarden als watervasthoudend vermogen en bodemleven.
Boorsma vertelt dat er nu al 50 van deze opstellingen zijn en dat ze richting honderd gaan. „We hebben veel soorten bodemprofielen bij boeren gestoken in een straal van ongeveer honderd kilometer. Je zou kunnen zeggen dat alleen een lössbodem nog ontbreekt. We creëren op kleine schaal de omstandigheden die bij de boeren ook langskomen. Als de boer maïs op de grond zaait of andere handelingen doet, doen wij dat in het klein met de hand na. In andere profielen veranderen we het beheer en onderzoeken het effect daarvan.”
Via modems lezen de mensen van het Biosintrum alle sensoren die in de bodemprofielen zitten uit. Daarmee willen ze van alles leren over de bodems, aldus Elferink. „Denk bijvoorbeeld aan het waterzuiverend vermogen van grond in de veenweidegebieden of aan wat er gebeurt met de organische stofkwaliteit in het profiel bij verschillende bewerkingen of wat bepaalde bemestingsstrategieën doen met bodembiologie in de grond.”
Kunnen de onderzoekers op deze schaal het leven in de bodem ook volgen? Dat is tot nu toe moeilijker te doen in laboratoriumproeven met potten, waarin vaak potgrond of verstoorde grond zit. In het Mesokosmoslab kan dat wel, stelt Boorsma, want allerlei vormen van bodemleven blijven in stand in de opstellingen met onverstoorde profielen. Zelfs regenwormen kunnen overleven in de gecreëerde mesokosmossen.
Blijvend
Het Leer- en Kenniscentrum heeft subsidie gehad vanuit de Regio Deal Zuidoost Friesland voor het bouwen van de onderzoeksfaciliteiten. Daarna is het de bedoeling dat het buitenlaboratorium blijft bestaan. Boorsma: „Er is geen termijn. Ik denk dat het relevant blijft. De bodem moet zoveel problemen oplossen. De rol daarvan is cruciaal in de wereld. Kijk naar het veeweidegebied. Als je daar het waterpeil hoger maakt verandert gelijk de opbouw en afbraak van veengrond. Op een symposium vertelde een boer dat in 5 jaar tijd de bodem weer 30 centimeter omhoog gekomen is. Dit is wat er kan, als je het goed beheert.”
Voor boeren, natuurbeheerders en onderwijs is het Biosintrum een plaats voor kennisuitwisseling. Het Mesokosmos Outdoorlab is daarin een van de plaatsen waar duurzame ontwikkelingen gepresenteerd worden. Boorsma en het team organiseren al meer dan dit, samen met bedrijfsleven en onderwijs. Een ander voorbeeld daarvan is het ontwikkelen van hernieuwbare grondstoffen van Nederlandse akkers voor de bouw. Deze zomer kwam dit aan de orde op het symposium ‘Boeren voor de Bouw’, dat zeker vervolg krijgt volgens Boorsma.
