Staten Fryslân willen dat provincie en Rijk afzien van voorkeursrecht op boerengrond

In de motie verwijzen de indieners naar een artikel in het Financieele Dagblad waarin juristen zich verbazen over het feit dat het Rijk een (wettelijk) voorkeursrecht op boerengrond onderzoekt. Volgens de indieners kan dit instrument gebruikt worden als 'voorportaal' voor onteigening van boeren. Daarnaast vinden Goudzwaard, de VVD en de PVV dat het voorkeursrecht een mogelijke (negatieve) materiële invloed heeft op de waarde en bancaire financiering van de grond.

Hoewel sommigen partijen de motie wat vroeg vinden, vindt Goudzwaard dat juist niet het geval. „De motie is proactief. Hoe meer tijd de ambtenaren in Den haag aan de uitwerking kunnen besteden, hoe realistischer het is dat het plan wordt uitgevoerd. Het initiatief om een voorkeursrecht op te leggen, dreigt het wantrouwen van boeren in Den haag te verprutsen, niet in de laatste plaats omdat het instrument opduikt in het maatregelenpakket om de stikstofcrisis aan te pakken."

Geen probleem

Menno Brouwer van de Partij voor de Dieren vraagt zich af wat het probleem is en verwijst naar het voorkeursrecht van gemeenten. „Dat is geen verplichte regeling. Het enige dat moet gebeuren, is dat de grond als eerst aan de overheid aangeboden moet worden. Kom je vervolgens tot een overeenkomst, dan volgt er een deal. Als dat niet lukt, dan is het aan de verkopende partij om de grond aan een ander aan te bieden."

'Belang van grote bedrijven'

Jochem Knol van GroenLinks sluit zich daarbij aan. Hij kan wel 21 redenen bedenken over waarom deze motie niets bijdraagt aan de opgaven in het landelijk gebied. „Vol afschuw praten we over we het opkopen van agrarische grond door Schiphol, waarbij twaalf boeren zich voor veel geld hebben laten uitkopen. Ondertussen vissen de PAS-melders achter het net en zitten woningbouwprojecten op slot. De heer Goudzwaard kiest voor het belang van de grote bedrijven die met veel geld bedrijven kunnen opkopen."

Dat in de motie wordt gesproken over 'voorportaal voor onteigening', klopt volgens Knol niet. „Dat heeft er niets mee te maken. Boeren doen het vrijwillig tegen marktconforme prijsafspraken. Dat doet zowel recht aan de individuele boer als aan het maatschappelijke belang. Het belang van woningzoekenden en boeren worden verkwanseld door deze motie."

Eigendomsrecht

Klaas Kielstra van de VVD, mede-indiener, reageert op GroenLinks. „Ik heb één reden om het wel te doen. Het plan grijpt enorm in op het eigendomsrecht. Dat is buitengewoon belangrijk. Als de overheid een voorkeursrecht krijgt, dan grijpt dat in op het gevoel en op de feitelijkheid wat betreft eigendom. Dat zal een negatief effect hebben op de prijsontwikkeling van het bezit van de boer."

Ontraden

Gedeputeerde Klaas Fokkinga, die Douwe Hoogland vervangt, ontraadt de motie namens het college. „Voor de inzet van het voorkeursrecht heb je een separaat besluit van Provinciale Staten nodig. De Staten zitten altijd aan de knoppen om te bepalen of iets wel of niet moet gebeuren. Deze motie is niet iets wat we zomaar kunnen regelen. De Staten zitten er altijd tussen om een beslissing te nemen. Omdat we op voorhand niet bepaalde instrumenten willen uitsluiten in de gebiedsprocessen, willen we de motie ontraden."

Ondanks dat de motie een negatief advies kreeg van het college, werd deze met 24 voor en 18 tegen aangenomen. Het college onderzoekt hoe de motie uitgevoerd kan worden.